شیرازه فرش: نگین تکمیل کننده زیبایی فرش
شیرازه، حاشیه‌ای که در امتداد کنارههای فرش بافته یا دوخته می‌شود، به مثابه تاجی بر سر فرش می‌درخشد و ظرافت و زیبایی آن را دوچندان می‌کند. این نوار باریک، نقشی فراتر از زیبایی ظاهری ایفا می‌کند و استحکام و انسجام فرش را نیز تضمین می‌نماید.
در این مقاله، سفری به دنیای شیرازه فرش خواهیم داشت و با انواع، روش‌های بافت، کاربردها و نقش‌های آن در تکمیل زیبایی و اصالت فرش آشنا خواهیم شد.
همچنین بخوانید: نحوه صحیح تا زدن فرش
انواع شیرازه فرش
شیرازه‌ها در دو دسته‌ی کلی دستباف و ماشینی جای می‌گیرند. شیرازه‌های دستباف، با ظرافت و دقت توسط قالیبافان ماهر بافته می‌شوند و هر کدام اصالت و ظرافت خاص خود را دارند. تنوع رنگ، طرح و جنس نخ‌های مورد استفاده در بافت این نوع شیرازه، آنها را به گنجینه‌ای از هنر و خلاقیت تبدیل کرده است.
در مقابل، شیرازه‌های ماشینی با سرعت و ظرافت بالا توسط دستگاه‌های بافندگی تولید می‌شوند. این نوع شیرازه‌ها، تنوع طرح و رنگ کمتری نسبت به شیرازه‌های دستباف دارند، اما از نظر قیمت مقرون به صرفه‌تر هستند.
شستشوی فرش توسط قالیشویی های معتبر: شستشوی فرش خود را به قالیشویی های معتبر و مجرب بسپارید. با سپردن فرشهای خود به قالیشویی عدل، با کیفیت ترین قالیشویی در رشت می‌توانید از تمیزی و کیفیت شستشوی آنها اطمینان حاصل کنید و از زیبایی و لطافت آنها برای سال‌های طولانی لذت ببرید.
روش‌های بافت شیرازه فرش
هر کدام از انواع شیرازه، با روش‌های خاص خود بافته یا دوخته می‌شوند. رایج‌ترین روش‌های بافت شیرازه عبارتند از:
- شیرازه متصل: این روش در حین بافت فرش انجام می‌شود. به این صورت که پس از اتمام هر رج، تعدادی از گره‌ها بافته نشده و برای بافت شیرازه کنار گذاشته می‌شوند.
شیرازة متصل و مناطق رايج آن:
شیرازة متصل انواع مختلف دارد که در مناطق فارسي باف مورد استفاده قرار ميگیرد. برای بافت شیرازه (کناره پیچ) که همزمان با بافت فرش انجام ميشود، چند رشته خامه همجنس و همرنگ متن فرش انتخاب کرده و به هم تابیده و به صورت گلوله درآورده و سپس سر نخ گلوله ها را به دور تارهای شیرازه که از 2 تا 6 تار بر حسب اندازه و ظرافت فرش در نظر گرفته شده، ميپیچانیم بعد از بافت هر هرج گره گلوله ها را از تارهای شیرازه عبور داده و همراه با سر پودها به صورت لوله ای يا حصیری پیچانده و محكم ميکشند . اين کار در همه رج ها تا پايان تكرار ميشود.
در شیرازه متصل بايد دقت نمود تا کشیده شدن پود به صورت صحیح انجام گیرد تا عرض فرش دچار تغییر نگردد. بهتر است پس از پايان هر ده رج با متر عرض فرش کنترل شود. مناطقي مانند کاشان، اراك، يزد و . . . از اين نوع شیرازه استفاده ميکنند.
- شیرازه منفصل: در این روش، شیرازه پس از اتمام بافت فرش به کنارههای آن دوخته می‌شود. این روش برای فرش‌هایی که با نقوش ظریف و پیچیده بافته شده‌اند، مناسب‌تر است.
شیرازة منفصل و مناطق رايج آن:
در شیرازة منفصل، پس از اتمام قالي، شیرازه بافي جداگانه انجام ميشود. به اين ترتیب که سر پودها بعد از هر رج بافت از لابه لای چله ها گذشته و به دور راست روها پیچیده ميشود. اين عمل برای جلوگیری از کجي قالي انجام ميگیرد و اين کار در تمام طول بافت تكرار ميشود.
بعد از بافت کامل قالي سر پودهايي که به راستروهای طرفین بسته شده، ميبرند و شیرازة مناسب با متن و ظرافت قالي جداگانه تهیه و به وسیلة سوزن به کناره های قالي به نحوی ميدوزند که حالت شیرازة متصل را پیدا کند. شیرازة منفصل معمولاً در دارهايي که کوجي ندارند، متداول است (مانند دارهای ترکي در منطقة آذربايجان)
استحكام و کیفیت کناره پیچ متصل در عمل بهتر از نوع منفصل آن ميباشد. بايد دقت کرد شیرازه منفصل، صاف و يكنواخت دوخته شود اين نوع شیرازه در منطقة تبريز، اردبیل و . . . استفاده ميشود.
- شیرازه حصیری: این روش بافتی شبیه به حصیر دارد و برای فرشهای سنتی و روستایی کاربرد دارد.
کاربردهای شیرازه فرش
شیرازه کاربردهای متعددی در فرش دارد. مهم‌ترین کاربردهای آن عبارتند از:
- استحکام بخشیدن به کنارههای فرش: شیرازه از رها شدن گره‌ها و ریشه‌ریشه شدن فرش جلوگیری می‌کند و به حفظ انسجام و استحکام آن کمک می‌کند.
- جلوگیری از نفوذ گرد و غبار: شیرازه با مسدود کردن منافذ کنارههای فرش، از نفوذ گرد و غبار و آلودگی به داخل آن جلوگیری می‌کند.
- زیبایی بخشیدن به فرش: شیرازه با ظرافت و تنوع طرح و رنگ خود، به زیبایی فرش می‌افزاید و آن را چشم‌نوازتر می‌کند.
- تکمیل کننده طرح و نقش فرش: شیرازه می‌تواند به عنوان مکمل طرح و نقش فرش، زیبایی آن را دوچندان کند.
نقش شیرازه در اصالت فرش
شیرازه نقش مهمی در تعیین اصالت فرش دارد. فرشهای دستباف اصیل، معمولاً دارای شیرازه‌های دستباف با طرح و رنگ متناسب با طرح و رنگ فرش هستند. تنوع و ظرافت شیرازه‌های دستباف، یکی از شاخصه‌های بارز فرشهای اصیل و نفیس به شمار می‌رود.
شیرازه فرش، فراتر از یک نوار ساده، عنصری کلیدی در زیبایی، استحکام و اصالت فرش است. تنوع طرح، رنگ و روش‌های بافت شیرازه، حکایتی از خلاقیت و ظرافت قالیبافان ایرانی را به نمایش می‌گذارد. انتخاب شیرازه مناسب برای هر فرش، هنری ظریف است که نیاز به دانش و تجربه دارد و می‌تواند به طور چشمگیری بر ارزش و زیبایی آن بیفزاید.
چرم دوزی:
پس از جدا کردن فرش از دار، برای جلوگیری از لوله شدن کنارههای طولي فرش و همچنین پیشگیری از سر خوردن فرش بر روی سطوح صاف مانند پارکت و سنگهای صیقلي از چرمدوزی در پشت فرش استفاده ميشود.
چرم مورد استفاده بايد دارای مقاومت کافي باشد. چرم معمولاً با عرض 3 تا 5 سانتیمتر در بازار به صورت آماده به فروش ميرسد. در بعضي موارد در فرشهای ظريف هر چهار طرف فرش چرم دوزی ميشود تا در مقابل سايش نیز حفاظت گردد
به طور کلی، پیشنهاد می‌شود در هنگامی که تصمیم به شستن فرش خود گرفتید، به قالیشویی‌های معتبر مراجعه کنید زیرا که بهتر است فرش شما توسط یک تیم متخصص و مجرب تمیز شود.همچنین شما می‌توانید از طریق صفحه تماس با ما خدمات خود را به قالیشویی عدل بسپارید.
